Cumhurbaşkanı Erdoğan yarın Beyaz Saray’da, ABD Başkanı Donald Trump ile görüşecek. Daha önce duyurulduğu gibi ziyarette; Türk Hava Kuvvetleri’ne satılacağı açıklanan, ancak (İsrail ve Yunan lobisinin örtülü müdahaleleriyle) bir türlü gelmeyen F-16 Blok 70 uçakları ile mevcut F-16’ların yenileme kitlerinin teslimatı ve Türkiye’nin F-35 programına yeniden alınmasının koşulları ele alınacak. Görüşmede ayrıca Türk Hava Yolları’nın Boeing firmasından 300 adet uçak satın alacağı da açıklanacak.

★★★

Oysa Boeing konusu yeni değil, THY’nin 6 aydır görüşmelerini sürdürdüğü bir proje! Başka bir deyişle Boeing uçakları siparişinin Trump-Erdoğan görüşmesinin randevu pazarlığı olarak basına yansıtılması ve yeni bir algı çalışmasına fragman olarak kullanılması doğru bir yaklaşım değil.

Konunun uzmanlarından Airport haber sitesi yazarı Bilâl Yıldız’a göre; bu siparişler, THY’nin 2023 yılında açıklanan stratejik planının gereği olarak zaten verilmiş durumda. THY Genel Müdürü Bilal Ekşi, Boeing’den alınması planlanan 300 uçak için sözleşme şartları ve teslimat takvimi üzerinde görüşmelerin sürdüğünü; sipariş sürecinin, üretici firmanın tedarik takviminin sıkışık olmasından dolayı 6 ay daha sürebileceğini aylar önce açıklamıştı. Yani randevunun kamuoyuna bir politik başarı algısı olarak sunulması kronolojik olarak da doğru değil.

Sonuç itibarıyla uçakları THY alacak, parasını da THY ödeyecek!

★★★

Söz konusu sipariş, biri uçak üreten, diğeri de uçak satın alıp kullanan iki özel şirket arasındaki bir ticari ilişkiden ibaret. THY, Türkiye-Amerika ilişkileri daha iyi olsun diye bu siparişi vermiyor. Bu uçaklara ihtiyacı var ve sipariş verebileceği başka bir şirket de bulunmadığından veriyor.

“Airbus var ya” dediğinizi duyar gibiyim. Evet var ve iki yıl önce bu yolcu uçağı üreticisi şirket ile zaten 230 uçaklık bir anlaşma imzalanmıştı.

Şimdi sıra Boeing’e geldi. Olay tam olarak budur.

Hatta sipariş geç kalmış bile olabilir. Zira pandemide sıkışan sivil havacılık piyasası son iki üç yılda ciddi bir büyüme içinde. Bu nedenle gerek Airbus, gerekse Boeing şirketleri artan talebi karşılamakta zorlanıyorlar. Sipariş konusunda hızlı inisiyatif alıp hızlı karar verenler, geçtiğimiz yıl bu süreci başarıyla tamamladılar.

Şaşıracağınız örneği ülkemizden verelim: Pegasus neredeyse bir yıl önce, sessiz sedasız 200 adet Boeing 737-10 siparişini verdi bile! Liste fiyatıyla 36 milyar doları bulan sözleşmeye göre, siparişin ilk teslimatı 2028 yılında başlayacak.

Pegasus neredeyse THY kadar olan siparişi KAP açıklamasıyla duyurmakla yetinmiş, bırakın iki lider arasındaki görüşmenin algı malzemesi yapmayı, büyük bir reklam kampanyası bile düzenlememişti!